Bugünkü Yunanistan’ın, Atina’nın batısında yaşamış bir halk olan Megaralıların bugünkü Yunanların atası olup olmadıkları tam olarak bilinmese de, bu halkın tarih sahnesindeki yeri oldukça dikkat çekicidir.
Yunan dediğimiz Helen/Helas kökenli Atinalılar, o dönemde başka bir devletin içinde yer alırken, güneyde Spartalılar, batıda ise Megaralılar bulunuyordu. Her biri kendi şehir devleti içinde yaşayan bu halkların arasında zaman zaman oldukça şiddetli savaşlar yaşandığı biliniyor. İşte Megaralılar da bu savaşlardan kaçıp Ege, Marmara ve Batı Karadeniz’e kadar uzanan coğrafyaya göç edenler arasındaydı.
Zonguldak Tarih Editörü Hayati Yılmaz, kendi kayıtlarda Megaralıların Zonguldak’a geliş tarihinin M.Ö. 675 olduğunu belirtiyor. Bu tarih, bölgeye gelen ilk Yunan kolonisi olmadıklarını da ortaya koyuyor. Çünkü Çaycuma ilçesindeki Filyos Antik Kenti’nin temelleri M.Ö. 700’lü yıllara dayanıyor. Üstelik bu tarihten yaklaşık 500 yıl önce, Batı Karadeniz toprakları; Hattiler, Hititler, Palalar, Paflagonyalılar, Berbryler ve Kimmerler gibi halkların yerleşimine sahne olmuştu.
“Megara” kelimesi aslında “büyük evliler” anlamına geliyor. Hatta bugün bile “mega star” gibi ifadelerde kullanılan “mega” kelimesi buradan geliyor. Yani büyük yıldız, büyük sanatçı…
Megaralılar, büyük evler kuran ve ilk şehir devletlerini oluşturan halklardan biri olarak Yunanistan’da şehir devleti içinde yaşıyorlardı. Makedon Kralı Büyük İskender, bu şehir devletlerini birleştirip Makedon topraklarına katmış, ardından da Yunanistan Roma’nın hâkimiyetine geçmişti. Daha sonra da Osmanlı toprağı oldu. Bugünkü Yunanistan, belki de kendilerine Helen Devleti dedikleri ilk Yunan Devleti'ni 1829 yılında Osmanlı’dan ayrılarak kurmuş oldu. Artık içinde ne kadar “Yunan” kaldıysa… Zaten bugün 16 milyonluk bir nüfusları var.
Attike bölgesinde yaşayan Megaralıların sayıları ne kadar olabilir? Aslında çok küçük bir bölgeydi. Bu nedenle her şehirden 300-500 kişilik küçük gruplar halinde göç ettikleri düşünülüyor. Zaten o dönemleri bugünkü gibi milyonluk nüfuslarla düşünemeyiz. En yoğun yerleştikleri bölge ise Ege kıyıları olmuştu.
İlginçtir ki bu topraklara olan göçler, tarih boyunca hep aynı nedenlerle gerçekleşmiştir. M.Ö. Megaralılar, Yunanistan’daki savaş ve baskılardan kaçarak Batı Karadeniz’e gelmişti. Aynı şekilde, yüzyıllar sonra Rusların Kırım üzerindeki baskıları nedeniyle Tatarlar da Zonguldak’a gelip bazı köylere yerleştiler. Bugün Zonguldak’ta dört Tatar köyü bulunuyor. Çerkesler, Abazalar, Kiptiler gibi birçok topluluk da yine savaş ve zorunlu göçlerle bu bölgeye gelerek boş topraklara yerleştirildi.
Ama o dönemlerde 300-500 kişilik bir topluluk bile Zonguldak’ta bir şehir devleti kurabilecek güçteydi. Nitekim Megaralıların M.Ö. 675’te bölgeye gelişinden yaklaşık 100 yıl sonra, M.Ö. 560’ta Herakleia Pontika adını taşıyan bir şehir devleti kurdukları tahmin ediliyor. Bu devletin Megaralılar tarafından kurulduğu bazı tarih kitaplarında açıkça yazmaktadır. Uzun yıllar tiranlıkla, yani bölge valisi ile yönetilmiştir.
Megaralılar, Yunanistan’da verimsiz topraklarda yaşıyorlardı. Geçim kaynakları sadece zeytin ve balıkçılıktı. Ancak Batı Karadeniz’de bereketli topraklara geldiklerinde burada tarım gelişmişti ama şehir kültürü yoktu. Megaralılar denizci bir halktı. Ticaretle uğraşıyorlardı ve deniz yoluyla ticareti bildiklerinden, yerel halkı kısa sürede etkileyip şehir devletini kurmayı başardılar. Ancak bu üstünlükleri, M.Ö. 400’lü yıllarda yerli halk olan Mariandinler’in üstünlük sağlamasıyla sona erdi.
