Glütensiz Yaşam; Glüteni Hayatından Çıkartmak İsteyenler İçin Bilim İnsanları Açıklıyor

Glüten, günlük olarak tükettiğimiz buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi pek çok besinin içerisinde bulunan ve bundan dolayı bu besinler türevli un ve yapılan farklı gıdalarda bulunan bir çeşit protein türüdür. Bu protein türü, yiyeceklerin içerisinde ve vücutta tutucu ve birleştirici bir protein olma görevi görür. Glütensiz yaşam adımları, özellikle son dönemlerde glüten kaynaklı hastalıkların artması ve kişilerde oldukça fazla görülen glüten intoleransı nedeniyle artmıştır.

Her vücut, glüten proteinine karşı farklı tepkiler göstermektedir. Sağlıklı bir vücut için bile problemler yaratabilen glüten, son dönemlerde yaşattığı problemler nedeniyle kişileri glütensiz yaşam fikrine daha fazla iter.

Glüten Nedir?

Glüten, tahıl ürünleri ve bu ürünlerden elde edilen besinler içerisinde tutucu ve yapıştırıcı gören bir çeşit protein olarak adlandırılır. Glütensiz yaşam için adım atmak isteyen kişiler öncelikli olarak gündelik hayatta alıştıkları yiyecek yapısı ile glütensiz yiyeceklerin yapısı arasında büyük fark görebilir. Çünkü tahıl ürünlerinin nişastası alındıktan sonra ortaya çıkan yapışkan maddenin ismi glütendir. Özellikle tahıl ve tahıldan üretilen un gibi besinlerde yer alan glüten, tutucu ve yapıştırıcı özelliği sağladığı için kusursuz hamurlar ve farklı çeşitlerde besinler ortaya çıkabilir. Fakat içerisinden glüten proteini alınan besin ya da ürünler, daha düzensiz ve tutucu özelliğini yitiren ürünler haline gelir. Bu nedenle glütensiz yaşam konusunda alışma süreci de zaman zaman zorlayıcı olabilir.

Glütensiz Diyet Nedir?

Glütensiz diyet, glüten içeren besinler ve bu besinler kullanılarak ortaya çıkarılan ürünlerin kullanımını tamamen bırakarak tamamen glüten proteininden arınmış besinler ile beslenmektir. Glütensiz yaşam kriterleri arasında yer alan glüten içerikli ürünler dışında glüten içerebileceği net olarak bilinmeyen fakat olma ihtimali de bulunan ürünler vardır. Bu ürünler de glüten proteini için çapraz bulaşma olabilir uyarısı ile satışa sunulur.

Çapraz bulaşma, glütensiz şekilde üretilen ürünlerin, glüten içeren diğer ürünler ile aynı ortamda üretildiği gibi sebeplerden dolayı oluşabilecek bulaşma türüdür. Glüten proteini, oldukça yapışkan ve kolay şekilde bulaşabilen bir yapıya sahip olduğu için glütensiz ürünler diğer ürünlerden farklı fabrika ve alanlarda üretilir. Aynı ortamda üretildiği takdirde çapraz bulaşma göz önünde bulundurulur.

Glütensiz yaşam konusunda bir yerlerden başlamak isteyen kişiler için öncelikle kısa vadeli yapılan glütensiz diyetler fayda sağlar. Özellikle bazı alışkanlıklardan vazgeçerek yeni bir yaşam düzenine geçmek oldukça yorucu ve adaptasyon isteyen bir iş olacaktır. Bu nedenle, direkt olarak uzun süreli bir glüten diyeti uygulamak yerine kısa süreli diyetler ile alışma sürecini kolaylaştırabilirsiniz. Ayrıca bu sayede, glüten proteinini tekrar kullanmaya başladığınız sürelerde vücudunuzun ne kadar zorlandığına daha net şahit olabilirsiniz.

Neden Glütensiz Yaşam Seçilmeli?

Glüten proteini; insan vücudunda bulunan kas, kemik, kan ve diğer işlevlere sahip kısımlar için hayati önem taşımadığı belirlenen bir protein türüdür. Sadece B grubu vitaminlerin enzimlerini kolaylaştırarak bu vitaminlerin vücutta depolanmasına ya da daha uzun süre kullanılmasına yardımcı olur. Bunun dışında, içinde bulunduğu yiyecek ve içecekler verdiği kıvam nedeniyle de tercih edilir. Vücut için bu kadar kısıtlı faydaya sahip olan glüten proteini, glütensiz yaşam için adım atmaya başlayan kişiler tarafından da kolaylıkla fark edilebileceği gibi vücut için oldukça ağır olabilir. Yapısından kaynaklı olarak tutucu ve birleştirici olan bu protein, aynı zamanda parçalanması ve sindirilmesi zor olan bir proteindir. Diğer protein çeşitleri ile karşılaştırıldığında, mideyi ve bağırsakları fazlasıyla yorar. Özellikle günümüze oldukça artan çölyak hastalıkları, glüten intoleransı problemleri, huzursuz bağırsak problemleri gibi bağışıklık ve sindirim sistemi ile ilgili hastalıklar görülür.

Bu hastalıklar, glüten’in parçalanamaması ya da yeterli kadar tolere edilememesinden kaynaklanır. Sağlıklı kişiler için de zaman zaman aynı durumlar geçerli olur. Özellikle hamur ya da unlu mamüller açısından beslendiğiniz günlerde hissettiğiniz ağırlığın sebebi glüten proteinidir. Yine aynı günler içerisinde ve devam eden 1 hafta içerisinde yaşanabilecek sindirim sistemi ve bağırsak problemleri de yine glüten proteininin sindirilme aşamasında yaşanan zorluklardan ileri gelir. Daha hafif ve yaşam kalitesi olarak daha problemsiz bir hayat için glütensiz yaşam tercih edilebilir.

Glüten Hassasiyeti Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Günlük olarak yaşanılan problemlerin pek çok sebebi olabilir. Özellikle beslenme düzeniniz bu problemler üzerinde oldukça etkilidir. Beslenme düzeninizin tümü olabileceği gibi bu besinler arasında belirli ürünlere karşı hassasiyet geliştirmiş olabilirsiniz. Bunun kesinliğini anlayabilmek için öncelikle kendinizi test etmeniz gerekir. Örneğin, mantar yediğiniz gün oluşan rahatsızlıkların mantardan kaynaklandığını hemen anlayabilirsiniz ya da belirli alerjiler için de aynı durum geçerlidir. Çünkü bu besinler her gün tüketilmediği için anlaşılır olması daha normal karşılanır. Fakat ekmek, poğaça, simit, börek ve buna benzer tahıl ürünlerinden ortaya çıkarılan besinler her gün tüketildiği için bunlardan doğan problemler net şekilde ayırt edilemez. Burada da kendinizde gözlemlemeniz gereken farklı belirtiler devreye girer.

Bu noktada yapmanız gereken şey, çeşitli belirtileri taşıdığınızı fark ettiğiniz an beslenme düzeninizde glüten içeren yiyecekleri bir süreliğine çıkarmak olmalı. Bu belirtiler konusunda gerçekten glüten alerjiniz olduğuna karar verdiğinizde bir uzmana da danışmayı ihmal etmeyin. Glüten hassasiyeti yaşadığınızı gösteren bazı belirtiler şunlardır:

• Unlu mamüller tüketildiği gün yaşanan şişkinlikler,
• Sindirim problemleri ( unlu mamüller tüketildiğinde tuvalete çıkmakta zorlanmak ya da ishal),
• Sürekli yaşanan huzursuzluk ve stres hali ( uzamanlar, glüten proteinine alerjisi bulunabilecek kişilerde farklı duygu durum halleri görüldüğünü kaydetmiştir),
• Yoğun şekilde glüten içerikli beslenme sonrasında kusma isteği ( kusma esnasında tek parça ve sindirilmemiş şekilde çıkan yiyecekler),
• Sebebi bulunamayan baş ağrıları,
• Huzursuz bacak sendromu gibi uyku esnasında da ortaya çıkabilecek hareket bozuklukları
• Yoğun kansızlık ( anemi),
• Öncelikli olarak tansiyon kaynaklı olabileceği düşünülen aşırı yorgunluk hali,
• Demir, çinko, folik asit, B grubu vitaminlerinin yapılan testler sonucu eksik çıkması ya da bu değerlerin eksikliğine bağlı olarak sıkça karşılaşılan belirtilerdir.

Hangi Durumlarda Glütensiz Yaşam Tercih Edilmeli?

Her sağlıklı birey, glüten proteininden rahatsız olmayabilir. Sadece denemek amacı ile ya da ihtiyaç olmadığı takdirde diyet uygulanmaması gerektiği gibi ihtiyaç olmadığı halde glütensiz yaşam da tercih edilmemelidir.

Beslenme düzeniniz ve beslenme alışkanlıklarınızı göz önünde bulundurduğunuz takdirde yaşanan bazı problemlerin beslenme alışkanlıklarınız nedeni ile olduğunu düşünüyorsanız belirtilere dikkat etmelisiniz. Özellikle günlük beslenme düzeninde unlu mamüller bulundurulması halinde bazı belirtilere dikkat edilmelidir. Glütensiz yaşam konusunda karar vermek için sadece isteğe bağlı değil aynı zamanda hayat kalitesini etkilemesi konusunda da kontroller yapılmalıdır.

Glütensiz beslenme, glüten hassasiyeti gibi geçici ya da çölyak gibi glüten kullanılmaması gereken hastalıklar çerçevesinde uyulması gereken bir diyet olmasının yanında son dönemlerde normal diyet düzeni olarak da çokça yayılmıştır. Özellikle kilo vermek isteyen kişiler tarafından glütensiz beslenme ile birlikte kilo kaybı yaşanabildiği belirtilir. Uzmanlar da bu konuda oldukça doğrulayıcı konuşsa da bir doktor kontrolünde ya da bulunabilecek belirtilere göre glütensiz yaşam adımları atmanız daha doğru olacaktır.