Dunning-Kruger Etkisi Nedir? Yaşamımızı Nasıl Etkiler?
Dunning- Kruger etkisi, bir vazifede bulunan kişinin, yeterliliğinin az olmasına rağmen yeterliliğini abartması ile ortaya çıkan bilişsel bir önyargı bozukluğudur. Çoğu kişinin adaletli dünya kuramı ile uyumlu olmasına rağmen, matematiksel ve kültürler arası karşılaştırmalar tarafından birçok itiraza maruz kalan teori ile ‘’ Dunning- Kruger etkisi nedir ve yaşamımızı nasıl etkiler? ‘’ sorusunun cevapları ile insan ve bilişsel durum incelenip doğru sonuçlara ulaşılmak için çaba gösterilmektedir.
Sosyal Psikolog olan David Dunning ve Justin Kruger’ın ortaya attığı bu psikolojik etki; düşük yeterlilik ve ön yargılı insanlarda bir iç yanılsama, yüksek yeterlilikli insanlarda ise dışsal bir yanlış algılamadan kaynaklanarak kendini gösterir.
Dunning-Kruger etkisi, kişinin üstbilişin öz farkındalığından mahrum olup yeterlilik düzeylerini nesnel olarak değerlendirememesinden kaynaklanır.
Dunning-Kruger Etkisi Kim Tarafından Bulunmuştur?
Sosyal psikoloji alanında çalışmaları ile tanınan David Dunning ve Justin Kruger isimli bilim insanlarının ortak çalışmalarına dayanan Dunning- Kruger Sendromu makalesi, ikilinin 1999 yılında ‘’ Niteliksiz ve Kendinde Olmama: Kişinin Kendi Yetersizliğini Tanımadaki Zorluklar Nasıl Şişirilmiş Öz Değerlendirmelere Yol Açıyor? ‘’ çalışmasında bilişsel ön yargının bir çeşidi olarak tanımlanmıştır.
Dunning–Kruger Sendromu’nun Çıkış Noktası Nedir?
McArthur Wheeler’in 1995 yılında yüzüne limon suyu sürüp kendisinin kameralar tarafından görünmez olacağına inanarak iki bankayı soymaya çalışmasıdır. Bu vakada ki bilişsel ön yargı ve yanlış inanç, limon suyunun görünmez bir mürekkep olmasını sağlayan kimyasal etkilerini ve özelliklerini yanlış anlamasına dayanıyordu.
Dunning-Kruger Etkisi Araştırma Sonuçları
Olumlu karşılanmasına rağmen bir takım çevrelerce itiraza mazur kalan bu sendrom, sosyal psikoloji çalışmaları arasında zor da olsa kendine yer bulabilmiştir. Dunning-Kruger etkisi araştırma sonuçları şu şekilde sıralanabilir:
- Niteliksiz insanlar, niteliksizliklerinin hangi seviyede olduklarını fark etmezler. Bu tür insanlar, kendilerini her işi becerebilecek nitelikte oldukları varsayıp kendileri ve çevreleri üzerinde olumsuz etkilere sebep olabilirler.
- Niteliksiz insanlar, becerilerini abartmak eğilimindedir. Kendilerini oldukları kişiliklerden her zaman daha başarılı, daha güçlü ve daha becerikli olarak gören Dunning-Kruger Sendromu etkisi altında ki insanlar gerçeklikten uzak bir hayatta kendilerini ve çevresindekileri ciddi bir şekilde yıpratırlar.
- Niteliksiz insanlar, gerçek hayatta kendilerinden daha nitelikli insanların becerilerini fark edip algılayamazlar. Bu sebeple de hem karşı tarafta bulunan kendinden daha becerikli insanlardan yararlanamazlar hem de sosyal ilişkilerinde onarılamaz sorunlara neden olurlar.
- Nitelikleri, uygulanacak belirli eğitimler ile artırılan Dunning-Kruger Sendromu etkisi altında ki insanlar, niteliksizliklerinin farkına varırlar.
Dunning-Kruger Sendromu Olan Birini Nasıl Tanırız?
İnsanlarda belirli semptomlar ile açığa çıkabilmektedir. Güzel ve yerinde bir gözlem ile bu sendrom belirtileri fark edilip gerekli tedavi uygulanabilir. Böylece bu sendromdan muzdarip kişi, niteliksizlikliğinin farkına vardırılabilir. Dunning-Kruger Sendromu belirtileri şunlardır;
- Her Şeyi En İyi Kendileri Bilirler: Sendromu barındıran insanlar, konuşmalarında, eylemlerinde ve bilgi seviyelerinde kendilerinin en iyisi olduklarına inanırlar. Hiç kimsenin kendi seviyesinde olamayacağını düşündükleri için sahip oldukları bu yanılgı kendilerini geliştirmek bir yana, kendi niteliklerinden bile bir haber olmalarına neden olur.
- Bilgi ve Eğitimi Aşağılayıp Önemsemezler: Kitap, gazete, dergi ya da herhangi bir konuda çok okuyan insanları küçük düşürücü söylemlerde bulunurlar. Kendileri gibi çok bilmek için(!) okumaya gerek olmadığını savunurlar.
- Gürültülü İş Yaparlar: Dunning-Kruger Sendromu belirtisi olarak sayılabilecek bir durum ise sendromdan muzdarip olan kişinin, iş yaparken yüksek sesle konuşup kendi yaptığı işe methiyeler düzmesi, en zor en karmaşık ve en uğraştırıcı işi kendilerinin yaptıklarını iddia etmeleri olarak gösterilebilir.
