Bulut Tohumlama: İklim Kontrolünü Sağlayabilecek Teknoloji Hakkında Merak Edilenler
Dünyada yaşanan iklim değişiklikleri ve küresel ısınma sorunlarının yol açtığı olumsuz hava koşulları tarımı da etkilemekte. Genelde yağış alan ve buna göre tarımı gelişen bölgelerde yaşanan beklenmeyen kuraklıklar için iyi bir yöntem olan bulut tohumlama dünyada uzun yıllardır kullanılmakta. İlk olarak Amerika’da 1960’larda başlayan bu yöntem iklim koşullarının kontrol edilmesini amaçlıyor. Çin’in de uygulamaya başladığı bulut tohumlama uygulaması birçok alanda avantaj sağlıyor. Fakat henüz net olarak ortaya konulmuş bir verim olamaması bilim insanlarının sorularını da arttırıyor. Özellikle Çin ve Amerika’nın yoğun olarak çalıştığı bu program temel olarak iklim manipülasyonu için yapılıyor denilebilir.
Bulut Tohumlama Nedir?
Peki, bulut tohumlama nedir? Dünyada birçok ülkenin üzerinde çalıştığı bulut tohumlama nedir sorusunun cevabı basitçe iklim şartlarının kontrolünü sağlamak olarak açıklanabilir. Kuraklık yaşanan veya yağış olması istenen bölgede bulutlara çeşitli maddelerle müdahale ediliyor. Bu müdahale sonucu bulutlarla birlikte hava olayını değiştirmek mümkün oluyor. Her ne kadar yağış arttırmak için yapılan bir uygulama da olsa olumsuz sonuçlar da doğabiliyor. Bu uygulamanın ters tepmesi de mümkün elbette. Bulutlara müdahale edilirken kullanılan maddelerde en çok tercih edileni gümüş iyodürdür.
Bulut Tohumlama Nasıl Yapılır?
Bulut tohumlama teknolojisi yağış arttırmak için kullanılan bir iklim değiştirme uygulamasıdır. Uygun sıcaklık koşulları ve gerekli maddelerle bulutlara müdahale edilir. Bulut tohumlama yöntemleri 3 adettir.
- Statik Bulut Tohumlama: Bu yöntemde gümül iyodür kullanılır. Gümüş iyodür bulutların içerisine yayılarak yağış elde edilmeye çalışılır.
- Dinamik Bulut Tohumlama: Yağmur oluşumunda dikey hava akımları önemlidir. Bu yöntemde bu hava akımlarının daha fazla oluşması sağlanır. Artan hava akımlarıyla bulutlar daha fazla suyu yağmura çevirir. Bu yöntem diğerlerinden daha karmaşık olabiliyor.
- Higroskopik Bulut Tohumlama: Diğer yöntemlere göre daha verimli olan bu yöntemde bulutların altına fişekler ve dinamitlerle yollanan tuzlar patlatılıyor ve bulutların içine girmesi sağlanıyor. Böylece buz kristallerinden oluşan yağışlar taklit edilmiş oluyor. Bu yöntemin üzerinde daha fazla çalışılarak çok daha iyi bir hale getirilmesinin mümkün olduğu bilim insanları tarafından söylenmiştir.
Türkiye’de Bulut Tohumlama
Birçok bilimsel ve etik sorunlar sebebiyle bu tarz iklim değiştirme uygulamaları tam olarak hayata geçirilemiyor. Yağmurun sahibi kim veya bu yapay yağışlar ne tarz sorunlara yol açar gibi sorular bazı engelleri ortaya çıkarabiliyor. Yasal olarak da tam anlamıyla önü açık bir konu değil. Bu yönteme karşı çıkan bilim insanları da olsa Türkiye’de de bu yöntem uygulanmaktadır.
Bu işleme yağmur bombası da denmektedir. Özellikle son yıllarda karşılaşılan kuraklık problemleriyle baş edebilmek için başvurulan bu yöntemle tarımla ilgili sorun yaşanmaması ve barajların doluluk oranının düşmemesi hedefleniyor. İlk olarak 1990 yılında İstanbul’da uygulanan bulut tohumlama projesi daha sonralarda Ankara ve İzmir’de de kullanıldı.
Bulut Tohumlamanın Olumsuz Etkileri
Her bilimsel aktivitede olduğu gibi bulut tohumlama uygulaması için de olumsuz sonuçlar mevcuttur. Bulut tohumlamanın zararları olarak dolu yağışında artış veya yağmurda azalış söylenebilir. Yağmur yağışının arttırılması için yapılan bu müdahalede ters tepme söz konusudur. Eğer bu ters tepmeler olursa istenilenin aksine yağış artmayacaktır ve azalacaktır. Bir başka olumsuz sonuç ise dolu artışıdır. Bulutlara yapılan müdahalede uygun şartlar sağlanamazsa yağış yağmur olarak değil dolu olarak gelecektir ve bu durum belli zararlara sebebiyet verebilir.
Oluşabilecek bir başka olumsuz sonuç daha çok uluslararası ilişkiler konusundadır. Tayvan Üniversitesi’nden yayınlanan bir makalede, ülkelerin birbirlerini hırsızlıkla suçlayabileceklerinden bahsedilir. Ülkelerin uygun koordinasyonu sağlayamaması veya yaşanan aksaklıklar politik krizlere sebebiyet verebilir. Bir diğer bakış açısı ise iklime yapılacak müdahalelerde yakın bölgelerde gerçekleşecek olumsuz sonuçlar. Özellikle muson yağmurlarının oluştuğu bölgelere yakın ülkelerin bu programı kullanması bilim insanlarının dikkat çektiği noktalar arasında yer alıyor.
