4 Eylül’de Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı düzenlediği toplantıda enerji zorunlulukları açıkça dile getirdi. Türkiye’nin yeni bir Ulusal Katkı Beyanı (NDC 3.0) hazırlaması gerektiğini vurguladı.
TEPAV İcra Direktörü Güven Sak kömür ağırlıklı bölgelerdeki belirsizliklere dikkat çekerek çağrıda bulundu.“Bu bölgelerdeki canlılık da kaygı da görülmeli, adil geçiş için katılımcı bir modelle hızlı adımlar atılmalı. Kömürden çıkış tarihi de bir an önce belirlenmeli.” dedi.
Ormanlar ve Zeytinlikler
"Muğla’nın Milas ilçesine bağlı İkizköy sınırlarındaki yaklaşık 780 dönümlük alan, Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerine kömür sağlamak amacıyla genişletilmek isteniyor. Köylülerin direnişi, doğa savunucularının nöbeti ve kamuoyunun tepkisi, kömür uğruna doğanın feda edilmesine karşı en güçlü yanıtı oluşturuyor.
Benzer şekilde Kaz Dağları’nda da maden girişimleri sürüyor. Orman ve zeytinlikler üzerinde kurulan baskı, kısa vadeli enerji politikalarının uzun vadeli doğa ve toplum zararlarını gözardı ettiğini gösteriyor."
Kömürün Finansmanı Bitiyor
"Kömür yatırımlarının cazibesi giderek azalıyor. Birçok proje iptal edildi ya da askıya alındı. Çünkü artık bankalar kömüre kredi vermiyor. Türkiye’de bu konuda ilk adımı atan Garanti BBVA, 2021’de kömürden çıkış taahhüdünü açıkladı. Banka, 2040’a kadar kömürle ilgili tüm riskleri portföyünden çıkarmayı üstlendi.
Bugün kömüre yatırım yapmak, yalnızca ekolojik değil, aynı zamanda ekonomik açıdan da çıkmaz sokak. Yatırımların geri dönmeyeceği, kredilerin bulunamayacağı ve karbon vergileriyle maliyetlerin artacağı bir geleceğe doğru gidiyoruz."
Diğer Kömür Havzalarından İki Uyarı
ZONGULDAK
"Türkiye’nin tarihsel kömür başkenti olan Zonguldak, bugün farklı bir tabloyla karşı karşıya. Yeraltı madenciliği hâlâ sürse de, iş güvenliği sorunları ve maden kazaları gündemin ilk sırasında yer alıyor. Özelleştirmeler sonrası çok sayıda ocak kapandı; işçiler işsizlik ve güvencesizlik sorunlarıyla baş başa kaldı. Bu belirsizlik, kaçak maden ocaklarının hızla yayılmasına yol açtı.
Kilimli ve Kozlu gibi bölgelerde sık sık yapılan kapatma operasyonlarına rağmen, ocaklar kısa sürede yeniden açılıyor. Bu ocaklarda çalışan işçiler sigortasız, güvencesiz ve ölümcül risk altında. Metan gazı zehirlenmeleri, göçükler ve yangınlar ölümlere neden oluyor. Aynı zamanda doğa tahribatı ve devletin vergi kaybı da cabası. Zonguldak örneği, “kömür istihdamının sürdürülebilir olmadığını ve adil geçiş planı olmadan bölgenin belirsizliğe mahkûm edildiğini” gösteriyor."
Çıkış İçin Yol Haritası
"Türkiye’nin önünde açık bir yol var:
2030’a kadar kömürden çıkış takvimi belirlenmeli.
İşçiler için Adil Geçiş Fonu kurulmalı.
Jeotermal, atık ısı ve ısı pompası tabanlı sistemlerle bölgesel ısıtma dönüştürülmeli.
Kamu bankaları için kömür dışlama politikaları netleştirilmeli, yeşil finansman teşvik edilmeli.
Maden kapanışlarında rehabilitasyon ve ağaçlandırma zorunlu olmalı.
Orman ve zeytinlikler için kesin koruma yasaları getirilmeli.
Yerel yönetimler, üniversiteler ve STK’lar sürece aktif ortak yapılmalı.
Bu yol haritası yalnızca Türkiye’nin değil, dünyada kömürden çıkışı planlayan pek çok ülkenin de tercih ettiği bir yöntem. Almanya, kömür bölgelerine milyarlarca euroluk dönüşüm fonu ayırarak işçileri ve yerel ekonomiyi destekliyor. İspanya, sendikalarla yaptığı anlaşmalarla maden işçilerine yeniden eğitim, erken emeklilik ve bölgesel kalkınma projeleri sundu. Kanada ise kömürden çıkışı işçiler için sosyal destek ve ekonomik dönüşümle birleştirdi. Türkiye de benzer adımları atarak hem doğayı hem insanı koruyabilir."
Geçişi Ertelemek Lüksümüz Yok
"Kömürden çıkış bir seçenek değil, ülkenin iklim, ekonomi ve toplum için zorunlu yoludur. Bugün adım atılmazsa yarın çok daha ağır bedeller ödenecek. Akbelen’deki zeytinlikten Kaz Dağları’na, Soma’daki işçiden Afşin–Elbistan’daki çiftçiye, Zonguldak’taki madencilere kadar yaşananlar bize aynı şeyi söylüyor: Türkiye kömürden çıkışı ne kadar geciktirirse o kadar kaybedecek. Ama cesur bir adil geçiş planıyla kazanmak hâlâ mümkün.
İklim krizi derinleşirken, kömürden çıkış ertelenemez. Planlı bir adil geçiş olmadan hem doğa hem toplum kaybedecek."
