Engelli Hakları Nelerdir?
Engelli hakları nelerdir? Ülkemizde sayıları azımsanmayacak çoklukta olan kişinin merak ettiği bir konudur. Engellilerin zor yaşam koşullarını daha konforlu hale getirmek için 2022 Engelli Hakları Uygulaması, 5378 sayılı Engelli Hakları Yasası ile korunmaktadır. Sosyal yardım kuruluşları veya dernek ve gruplar tarafından desteklenen kişiler, engellilik derecesine göre değerlendirilir. Ülkemizde engel oranları farklılık gösteren birçok engelli yurttaşımız bulunmaktadır. Hem engel durumu olan şahısların kendi yaşamları hem de ailelerinin yaşamları ülkemiz şartlarında oldukça zorludur. Bu zorlukları kolaylaştırma veya ortadan kaldırmak için engelli vatandaşlarımıza bazı haklar tanınmaktadır. Peki, engelli hakları nelerdir?
Çalışma Hayatındaki Engellilerimizin Hakları
Engelli haklarının belki de en önemli unsurlarından biri de çalışma hayatındaki engelliler için oluşturulan haklardır. Peki, çalışma hayatı engelli hakları nelerdir?
· Engelli personel alımı zorunludur. Tüm personelin en az %3'ü 50 ve daha fazla çalışanı olan özel sektör tesislerinde ve kamu sektöründe en az %4'ü. %3'lük yasal sınırı aşan engelli özel şirketler için, fazla çalışan engellilere ödenmesi gereken tüm sigorta primleri ulusal hazine tarafından karşılanacaktır.
· İlgili mevzuata göre düzenlenen raporlara göre, kendisi engelli memur, eşi veya birinci derece akrabaları ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerdir. Engellilik nedeniyle tayin talepleri olumlu değerlendirilecektir. Ayrıca yer değiştirme talebinde bulunabilirler.
· 657 engelli memurun hakları kapsamında, engelli memurların başvuruları dışında gece vardiyasında veya fazla mesai yapmasına izin verilmemektedir.
· Az gören, gece körlüğü, görme bozukluğu ve yürüme bozukluğu olan kişiler. Kış aylarında çalışma saatleri alacakaranlık ile çakışırsa, çalışma saatlerinin başlangıç ve bitiş saatlerini değiştirmenizi isteyebilir.
· Engelli tüm insanlar erken emeklilik hakkına sahiptir. Emekliliğe hak kazananlar 1 Ekim 2008'den önce işe girenler 15 yıl sonra emekli olacaklar ve 1 Ekim 2008'den sonra işe girenler malul oranı ile belirlenen kademeli bir süre sonra emekli olurlar.
· İş bulduktan sonra malul olan ve %60 oran üzerinde çalışma kabiliyetini kaybedenler malullük aylığı almaya hak kazanırlar. Bu kişilerin en az 10 yıl sigortalı olmaları gerekmektedir. Uzun süreli bakıma muhtaç olan ve diğer şartların yerine getirilmesi halinde özürlü olarak emekli olacak engelliler için bu süre aranmaz.
· En az yüzde 40 engelli hakkına sahip olan kişilere gelir vergisi indirimi uygulaması gerçekleştirilmektedir. Bu avantajdan faydalanmak için sahip olunan engelli raporu ve çalışma belgeleri ile vergi dairesine bir dilekçe vererek başvurulması zaruridir.
· Özürlü bir çocuğun maluliyet oranı %60’a eşit veya daha fazla ise, çalışan anne veya babanın ölümü halinde çocuğa yetim aylığı bağlanır. Yetim aylığı almaya devam eden ağır engelli yetim kız ve erkek çocukları evlenmeleri durumunda dahi engelli aylıkları kesilmez.
· Engelliler, çalıştıkları kamu kurum ve kuruluşlarından kapatma halleri dışında ihraç edilemezler. Bu gibi durumlarda engellilerin haklarından biri de işsizlik tazminatının diğer çalışanların tazminatının iki katı olmasıdır.
Sosyal Yardımlar Açısından Sağlanan Haklar
Engelli haklarından bahsedilecekse en önemli noktalardan biri de sosyal yardım alanında sağlanan haklardır. Engelli hakları nelerdir? Sorusunun cevabından sonraki belki de en önemli nokta burasıdır. Engellilerimize sosyal yardım alanında sağlanan haklar nelerdir?
· Engelli bakıcı maaşı: 2022 yılı itibari ile 2.354 TL'dir.
· 65 yaş üstü yaşlılık aylığı: 2022'den itibaren 1.084 TL
· %40 ile %69 arasında engel sahibi olan kişinin maaşı 2022 yılı kapsamında 865 TL
· %70 ve üzerinde engel sahibi olan kişinin maaşı 2022 yılı kapsamında 1298 TL
· 18 yaşını doldurmuş ve %40 veya üzeri engeli bulunan vatandaşlara şartları sağlamaları halinde ödeme yapılacaktır.
· Yetim aylığı alan kişinin malullük aylığına hak kazanması durumunda. Yetim aylığının malullük aylığından düşük olması durumunda aradaki miktar milli hazine tarafından ödenir.
