Turhan Oral’ın kaleme aldığı ‘80 ŞEHİR VE ZONGULDAK’ yazısı şu şekilde:
Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde 6 Şubat 2023 günü saat 04.17’de 7,7 büyüklüğünde, aynı gün saat 13,24’de Elbistan ilçesinde 7,6 büyüklüğünde olan depremlerde hayatını kaybedenlerin sayısı 35 bini geçti.
Depremden en çok etkilenen iller Kahramanmaraş, Hatay, Malatya ve Adıyaman oldu.
Depremin 9. gününde halen kurtarma çalışması yapılan enkazlar var.
Hasar tespit ve enkaz kaldırma çalışmaları devam ediyor.
Bölgede çadır kentler ve konteyner kentler kuruluyor.
Ülke içinden ve dışından yardımlar tüm hızıyla sürüyor.
Bölgeden kendi imkanlarıyla ayrılan aileler ülkemizin dört bir yanına yerleşiyor.
Öğrenci yurtlarını boşaltan hükümet, kamu kurumlarının sosyal tesislerine ve otellere depremzedeleri yerleştirmeye çalışıyor, ancak bunların da yeterli olmadığı görüldü. Cumhurbaşkanı, göç masraflarını ve kiraları da karşılayacaklarını açıkladı.
*
Facianın başında depremi hafife alan ve her işi AFAD’a bırakan hükümet, baskılara 2 gün dayanabildi. Başta Anamuhalefet partisi CHP’nin büyükşehir belediyeleri olmak üzere, gönüllü kuruluşlar ve yurttaşlar deprem bölgelerine akın etti. Hükümet, ordu ve madenciler başta olmak üzere diğer kamu kuruluşlarını da kurtarma çalışmalarına yönlendirdi.
İlk günlerde aksamalar olduğunu kabul eden Cumhurbaşkanı ve iktidarın siyasi kadroları, bu saatten sonra, asrın felaketi, söylemini hep bir ağızdan tekrarlayarak yetersizliklerini kapatmaya çalıştılar, çalışıyorlar.
Şimdi tüm toplum, başta askerler ve madenciler olmak üzere bu alanda uzman kuruluşların ve inşaat şirketlerinin ilk saatlerde devreye sokulmamasını büyük bir hata olarak kabul ediyor.
*
Enkaz altından canlı çıkartma çalışması yapılan her alanda Zonguldaklı madenciler ve diğer bölgelerden kendi isteğiyle gelen az sayıda madenci vardı.
Askerler devreye girince ve yurt dışından onlarca ülkeden gelen kurtarma ekipleri sahaya yayılınca, canlı kurtarılan sayısı hızla arttı.
Çünkü ellerinde termal cihazlar vardı ve enkaz altındaki insanların yerlerini belirliyorlardı.
Madenci bir arkadaşım, Çinlilerin kalp atışlarını tespit ederek kendilerini yönlendirdiğini anlattı.
Deprem bölgesinde yaşam belirtisi olan göçüklerin altına giren en deneyimli ekipler ise sayıları 3 bin 500’ü bulan Zonguldaklı maden işçileriydi.
Bu gerçeği tüm dünya gördü.
Ülkemizin dört bir yanından binlerce insan deprem bölgesine gitti ama hafızalarda yer yapan ve bundan sonra bu tür facialarda ilk akla gelecek olanlar Zonguldaklı maden işçileridir.
*
Türkiye’de COVID-19 pandemi önlemleri kapsamında 10 Nisan’da, 30 büyükşehir ve Zonguldak için 48 saat sokağa çıkma yasağı ilan edilmişti. Büyükşehir olmayan ama vaka sayısının fazla görüldüğü tek il Zonguldak ilimizdi.
O dönem, “30 büyük şehir ve Zonguldak” ifadesi hafızalarda yer aldı.
*
Zonguldak denilince akla kömür madeni ve maden işçileri gelir.
Çünkü bu şehir 1848 yılında, maden çıkartılmadan önce küçük bir mahalle iken, kömür üretimiyle hızla büyüdü ve 1899 yılında ilçe oldu.
Kurtuluş Savaşı sonrasında, 1924 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devletinin ilk ili oldu.
Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları ülkemizin gelişmesi ve kalkınması yolunda sanayileşmeye öncelik verince, maden ocakları, enerji santrali ve Demir-çelik fabrikalarıyla Zonguldak emeğin başkenti oldu ve 3 il olacak kadar büyüdü.
Ama Türkiye’nin hızla büyüdüğü bu yılarda grizularda, göçüklerde ve iş kazalarında binlerce madenci hayatını kaybetti. Bu facialar ülke genelinde yurttaşlarımızın hafızalarında derin izler bıraktı.
Maden işçileri ve Zonguldak halkı sadece facialarla değil hak ve demokrasi mücadelesinde; işine, aşına ve ülkesinin geleceğine sahip çıkarak de hafızalarda yer aldı.
Maden ocaklarını kapatmak isteyen iktidara karşı 4-8 Ocak 1991 tarihlerinde Zonguldak-Ankara yoluna çıkan yüz binden fazla bölge insanı unutulmadı.
*
Deprem felaketinde tüm olumsuzluklara karşı yılmadan mücadele eden ve enkaz altından bu kez kömür değil ömürler çıkartan Zonguldaklı maden işçileri bir kez daha hafızalara kazındı.
Maden işçileri ve Zonguldak halkı, deprem felaketindeki mücadelede; “80 şehir ve Zonguldak” ifadesini hak etti.
Bir madenci çocuğu olarak 30 yıl birlikte mücadele ettiğim madenci kardeşlerimle gurur duyuyorum.
Hepsine sağlıklı, uzun ömürler diliyorum.
Turhan Oral