İzmir depreminin ardından Zonguldak’ın da tehlikede olup olmadığı tartışılırken Zonguldak Tarih Editörü Hayati Yılmaz “Zonguldak’ı Bekleyen Tehlike” başlıklı bir yazı yayımladı.
Yılmaz deprem konusunda uzman olmadığını ancak Zonguldak tarihine bakarak tarihi veriler ile Zonguldak’ta deprem olursa Zonguldak’ı neler beklediğini gözler önüne serdi.
Hayati Yılmaz’ın yazısı şu şekilde:
İzmir Depremi ile Türkiye`nin gerçeğini bir kez daha yaşadık.
Akıllara birden Zonguldak geldi.
Peki Zonguldak tehlike içinde mi?
Deprem konusunda uzman değilim ama Zonguldak tarihini araştıran biri olarak benim de kendi çapımda bilgilerim var. En azından tarihi bilgileri verebilirim size.
Ama ilk önce araştırmalarımdan edindiğim bilimsel bilgileri vereyim.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.Dr.Bektaş, "Kandilli Rasathanesi`nin yıllık deprem kayıtları, Karadeniz`in 10 kilometre kadar açığından kıyıya paralel olarak uzanan ters bir fayın varlığını kanıtlamıştır. Tüm Karadeniz Bölgesi 6.6 büyüklüğünde depreme hazır olmalıdır" dedi.
Zonguldak`ta bulunan Bülent Ecevit Üniversitesi`nde öyle bir hoca var ki; bu memleketimiz için büyük avantaj. Üstelik kendisi de Zonguldaklı . Prof. Dr Hakan Kutoğlu.
Bana göre en önemli özelliği ise, liyakati ile davranan ve açıklama yapan biri. Geçtiğimiz günlerde Prof. Dr Hakan Kutoğlu ,Z Haber Editörü Atilla Öksüz`ün konuğu oldu.Çeşitli açıklamalarda bulunan Kutoğlu ;Zonguldak`ın deprem konusunda biraz daha uzak ihtimallerini anlatı. Kardeniz`de uzanan fayların olduğunu ama bunların hangi aralıklarla kırılığının bilinmediğini söyledi.
Bilinen deprem fayı Bartın- Amasra Depremi ,1968`de kırıldığı konuşuldu.
MTA`nın yayınladığı Türkiye`nin bölgesel deprem haritasının bulunduğu Batı Karadeniz içinde fay haritasına bakıldığında, Zonguldak Merkez`e en yakın fay hattının Devrek-Bolu arasında, Devrek`e daha çok yakın iki fay hattının olduğu görülüyor.Bunlardan kısa olan, Devrek`e 6 Km uzakta ki Özpınar Köyü yakınlarından başlayarak ,Kozlukadı Köyü yakınlarına kadar giden yaklaşık 5 km uzunluğunda bir fay var.Bu bölgede ikinci fay hattı ise yine Devrek yakınlarında Aşağı Kayalıdere Köyü yakınlarından, Zonguldak- Düzce sınırında bulunan Eğerci yakınlarından geçen ve Bölüklü Yaylası yakınlarında biten başka bir fay hattı var.Bu hattın uzunluğu ise yaklaşık 24 km.Zonguldak Merkez`e yakınlığı ise ; yaklaşık 30 km uzakta.
Diğer fay hattı ise ; Safranbolu`ya yakın Göl Yaylası`ndan başlayarak Bolkuş`u teğet geçen ,Sorgun Yaylası`nda biten bir hat görülüyor.Bu hat Karabük`ün önlerinden geçiyor Zonguldak Merkez`e ise 66 Km.
Yine MTA`nin Jeoloji haritasına baktığımızda, Zonguldak`ın hangi zemin üzerinde kurulduğu açıkça belirlenmiş.Buna göre Balkayası mevki ile Inağzı arasında ki denize yakın yerleri "Neritik kireçtaşı" özeliğinde oldugu gösteriyor.,Bunu, Zonguldak Feneri kayalıklarında görebiliyoruz.O beyaz kayalar Neritik kireçtaşı.
Bu kayaların yine Prof.Dr Hakan Kutoğlu`nun da belirttiği gibi yarıkların çok olduğu bir yapısı söz konusu.
Bu kayalıklar Kilimli ile Gelik arasında da görülüyor.Bu kayalıkların olduğu yerde ,yani Gelik-Cumayanı arasında, Cumayanı Mağarası`nın oluşmasının sebebi aslında.
MTA haritasına göre; Kilimli Merkez, Çatalağzı`nın Merkezi ,Göl Dağı,Kozlu barajından Beycuma sınırına kadar olan alan ise," Kırıntılar ve Karbonatlar" adı verilen bir araziye sahip.
Kilimli,Çatalağzı,Kozlu,Filyos,Filyos Çayı üzerindeki yerleşim yerlerinin çoğu, bir zamanlar denize maruz kalmış yerler.
BANA GÖRE ASIL TEHLİKE
Bunlar çeşitli makale ve tezlerden oluşturduğum bilgiler.
Benim asıl dikkatini çekmek istediğim ise, Zonguldak`ın bazı yerlerinde ki bina yapıları ile ilgili.
Özelikle Çatalağzı,Kilimli,Kozlu,Filyos,Saltukova gibi ekonomik sıkıntılardan kaynaklanan, kentin dönüştürülememesi sonucunda, binaların çoğunun ömrünü tamamladığına dikkat çekmek istiyorum.
Tarihte yoğun konutlaşma bundan 60-70 sene önce 1940`lı yılların başında gerçekleşmeye başlamış. 1950 yıllarında ise bu neredeyse bugünkü konumuna gelmiş.
Bu yerleşim yerlerinde o zamanki görüntüleri ile bugünkü görüntülerin arasında çok fark yok. Hatta Kilimli`de bugün halen var olan Tünelağzı bölgesinde ki evler 1937 yılında dahi görülüyor.Normal bir süreçte standartlarda olan bir binanın ömrünün 50-70 yıl arasında olduğunu söylüyor uzmanlar.Bu binaların çoğu bu sınırı aşmış durumda.Üstelik o yıllarda henüz Mühendislik gelişmediği için bir çok binanın yapımını usta niteliğinde kimseler üstlenmiş.
Mesela; ben Çatalağzı`nda hatırlıyorum, bir çok sohbette duyduğum şu idi.
O zaman yapılan binalar hakkında konuşulurken; "Çaycuma`da bir usta vardı, ona yaptırdım."derlerdi. "Çatalağzı`nda bir çok binayı şu usta yaptı" şekilde sohbetlerden oluşuyor..Üstüne üstelik bu binaların o zamanki teknikle yapıldığını,yan kolonların olmadığını belirtirlerdi.Yani kirişlerin üzerine duvar örülerek oluşturulmuş binalar.Bir çok binanın dikey kolonları yok.Tuğladan örme. Zonguldak Merkez`de bazı binalar en az 100 senelik. Mahallelerde ki durum bundan farksız.
Gecekondu evlerinin çok olduğu ve yapılaşmanın 1940`lara dayandığı Ontemmuz Mahallesi bunlardan biri.Üstelik her beş senede büyük sel felaketi yaşadığını düşünürsek, tehlike çok daha büyük hale gelmiş durumda.
Zonguldak Fevkani Köprüsü 64 yaşında.Geçtiğimiz yıllarda yıkılarak büyük felaket ile sonuçlanan Çaycuma Köprüsü ile aynı yaşıt.
İkiside 1956 yılında yapılmıştı. Çaycuma Köprüsü çöktü Fevkani`de çökmesi mi bekleniyor ? Çaycuma Köprüsü`nün altından çok sular aktı.Yenisi yapıldı,şu sıralarda bir köprü daha yapılıyor. Fevkani Köprüsü`nün üstünden çok vasıtalar geçti.Kaderini bekliyor.Yıkılırsa kader diyeceğiz,ölenlere rahmet dileyeceğiz.
Ankara Köprüsü 91 yaşında fakat tadilat geçirdi.
TTK`nın bazı evleri 120 yaşından fazla. Balık pazarı karşısında bulunan Yeni cami 101 yaşında.Zonguldak Belediye Binası, (şimdiki BKM binası) 88 yaşında.TCDD`nin lojmanları 84 yaşında,Çatalağzı Belediye Binası bile 1955 yapımı.Aradan 65 sene geçmiş.Biraz önce yayımladığım Çatalağzı istasyonu fotoğrafında, sol alt kısmında görünen arka tarafta ki binalardan biri ,bugün halen ayakta. Zonguldak Devlet Hastanesi 98 yaşında,Zonguldak Endüstri Meslek Lisesi,1924 yılında açılmasına ramen bazı binaları daha eskidir.Zonguldak Mendireği 123 yaşında.Mendireğin duvarı 120 yaşında Bunlara bakılırsa, bazı binalar yeni sayılır. Emral Çarşısı 34 yaşında.Zonguldak Valilik Binası ve Adliye Binası 29 yaşında.
Sonuç olarak;
Zonguldak`in kimliğini oluşturan bazı binalar onarım yapılarak, güçlendirilerek , halka yeniden kazandırılması gerek.
Deprem olsun, olmasın Zonguldak`ın bir çok yerinde binalar ekonomiye bağlı olarak dönüştürülemedi. Binaların çoğu ömrünü tamamlamış durumda. Depremi bırakın,bir gün gelir kamyon gürültüsü ile patır patır dökülürlerse şaşmamak gerek.
Fotoğraf canlandırma.Ben dikkat çekmeye çalıştım.
Allah bu felaketleri memleketimize yaşatmasın.
