Zonguldak Tarih Editörü Hayati Yılmaz son günlerde gündemden düşmeyen Tarkan'ın son şarkısı "Geççek" isimli şarkıya ithafen paylaşım yaptı. Yılmaz "Türkçeyi bozuyor onun aslı geçecek" diyenlere "geççek" Zonguldak şivesidir diyerek yanıt verdi.
Hayati Yılmaz'ın o paylaşımı:
"Son günlerde popüler olan bir şarkı var. "Geççek".
Bazıları iktidarı kasıt etti diyor, bazıları Pandemi‘yi...
Bazıları da diyor ki! Türkçeyi bozuyormuş.
Vallahi, hangisi bilmem ama biz de de "geççek" derler.
Batı Karadeniz‘in şivesi ile birlikte yurdun dört bir yanında ;özelikle Bursa ve Trakya Türkçesinde kullanılıyor. Bu benzerlik Türklerin geldiği soyun, aynı koldan olmasının da etkisi var. Oğuz, Türkmen, Kıpçak şiveleri gözlemlenmiş. Zonguldak şivesinde bu üç unsurun etkisi var.
Tarkan aslen Rizeli, Almanya doğumlu, Karamürsel‘de büyümüş. Belki bu şive oradan kulağında kalmıştır. Marmara‘nın doğusu, bizim şiveye yakındır.
Tarkan‘ın Zonguldak ile alakası sadece, Kurtuluş Şavaşı‘nın tek deniz savaşını gerçekleştiren ,Alemdar gemisi kaptanı Ali Dursun Tevetoğlu‘nun , Rize kökenli ailesinden akrabası olması.
Zonguldak şivesinde baççe, haççe, göççük gibi sözcükte, sonraki sesin önceki sesi etkilemesi olayı var. Bizde "Geçecek" kelimesi "geççek" olarak kullanılıyor.
Geçen bir şeyi işaret ettiğinde "Geçiya" ...
Geçivö:r
Geçiyal:a
Geçsün,
gibi kelimeler bizim şivedendir.
Size Zonguldak şivesinden 200 kelime hazırladım.(Bu sözlük çok daha fazladır ve henüz tamamlamadım) Eğer büyüklerinizden duyduğunuz kelimeler varsa sözlüğe katkı sağlaya bilirsiniz.
İşte yaklaşık 200 adet Zonguldak Şivesi kelimesi
A
abacum (Ablacım)
alma (Elma)
ağnamaya (Anlamıyor)
anamayom (Anlamıyorum)
adamcavuza (Adamcağıza)
ağzını gayırma (ağzını açma)
anam eyle gidyon (annemlere gidiyorum)
anamgil (Annem tarafı / sülalesi)
aklan (Küçük dere)
ağnadcak (Anlatacak)
ağnın ( Abi-kardeşine, Amcası-yeğenine hitap ‘Ağanın’)
anayon (Anlıyorsun)
B
bagursuk :Bağırsak.
Baḳamayon (Bakamıyorum)
bangıl. Kıvam olan yoğurt.
barabar (beraber)
baygun (Baygın)
beber (Biber)
beya/baya (Yeterince çok)
bıldır (geçen sene)
bicanım ( bir canım/ bir tanem)
bisetten (biraz sonra)
bişiryon (Pişiriyorum)
Biyolçuk ( Bir kere.)
boyuna (Sürekli)
böğün (Bugün )
budak; (Öküz arabalarının kenarlarındaki çubuklar.)
buranıy (Buranın)
buruş (Kurutulmuş erik.)
buya bak (Bu tarafa bak)
büydey (buğday)
C
ceğüz (Ceviz)
cısdımlak : (Çırılçıplak)
cibildak (Çıplak.)
Ç)
çalışüken (Çalışken)
çarak (Çardak, Balkon)
çaruk (Çarık, eskiden kullanılan çuldan veya deriden yapılan ayakkabı.)
çıvıya ( Koşuyor)
çon (Baldır)
çövdürmek (çökme)
çövürüvedile (çeviriverdiler)
çükündür (kırmızı turptan yapılan yemek)
D)
davıdıya (Dağıtıyor)
davılıya (dağılıyor)
davutuvaya (Dağıtıyor)
dedegila ( İki öküzün arasındaki öküz arabasına bağlanan tahta parçası)
deeyy şordaa (işte orada),
değüşük (bu buğunan değüşük "Bu bunun ile uyuşmuyor" )
demeyala (demiyorlar)
denecik (tanecik)
deyveycem (diyeceğim),
dırmuk / Durmuk (Tırmık)
doğdor ( Doktor)
doğul (Davul)
domatis (Domates)
döküncü (Dökünce)
dübek/ Dibek( Büyük yuvarlak ,ortası oyulmuş taş. Dibek taşında buğday, mısır dövülerek un haline getirilir.)
E)
ecçük (Azcık)
elantrik (Elektrik)
eleleştüme ( Karıştırma)
endi gün (Evelsi gün)
epey (Çok)
epsit (Öküz arabası tekerleklerindeki çubuklar.)
esger (Asker)
eşgembez (İşkembe)
eycene yıka (iyice yıka)
F )
fatin (Topuklu bayan ayakkabısı)
fıstan (fistan ,tek parça kadın giysisi)
G)
galan (Sırtla yük taşıma ipi)
gardaşımınan (Kardeşim ile)
garuşdurya (Karıştırmak)
garyola ( divan)
gayguşuk (Kapı aralığı)
gayıntam (Bir kadına/erkeğe göre eşinin babası "Kayınbaba/Kayınpeder")
gayruka: Bayan Ayakkabısı(Lastik)
geldüyüz mü? (geldiniz mi ?)
geliyela (geliyorlar)
gelmeyon (gelmiyorum)
gelvey (geliverin)
geziyalla (Geziyorlar)
gıldırkıç ( Tahterevalli)
goyuveyela (koyuyorlar)
gücük ( İzmarit)
H)
ḥabarım va (haberim var)
ḥabarım yoğdu (haberim yoktu)
ḥanı gı (hani kız )
ḥanḳısınnan (Hangisi ile)
hepucunuz (hepiniz)
heraza : Her yer
heymeteteh ( Hay Allah)
hıştamay (ses çıkarmayın)
ılazımsa alısuyuz (Lazım ise alabilirsin)
I)
ıraḥ metli (Rahmetli)
ıraḥatsuz (Rahatsız)
ıraḥmetli (Rahmetli)
ırmazan (Ramazan)
ırzası (Rızası)
İ)
ilimon (Limon)
iliyan/ilyan (Leğen)
ipünnen (ip ile)
ireşbellig (Rençberlik)
irezillik (Rezilik)
iscaçuk (sıcacık)
isdeyoduḳ (İstiyorduk)
K)
kardeşi karsı ( görümce)
ḳatiyyen (Kesinlikle Olmaz)
kaynaya (bağ kaynaya "bana sorun oluyor)
kiren (Kiraza benzeyen ekşi meyve)
kocabuba (Dede)
kocana (Babanne)
koken (Hayvanların ipini bağlamak için toprağa batırılan, ağaçtan yapılma alet.)
kuble (keserin çiviyi vurma tarafı)
kuççug (Küçük)
M)
maçalı ( Söz dinlemeyen çocuk)
marıl (Marul )
misir (Mısır)
N)
nedeyoy ? (Ne diyorsun ?)
nemelazım ( Neyime lazım)
neoliya (Ne oluyor)
nodul( Öküzlere yön vermek için kullanılan değneğin ucundaki metal parça.)
O)
oḳuyola uşaklar (Çocuklar okuyorlar)
ollarda (Oralada)
onuykini (onunkini)
ossun (Olsun)
ovüdüyoz (Öğütmek)
oya ,buya ( o tarafa, bu tarafa)
oyün (Yemek için "öğün" )
Ö)
ögrendere (Öküzler için kullanılan değnek)
önüyde görmeyoymu ?(Önünde görmüyor musun ?)
P)
patitis (Patates)
ponduruk(Öküz arabalarında iki öküzün kafasına takılan boyunduruk.
pulluk (Tarlayı sürmek için kullanılan alet.)
pürçekli gelen (Sacı başı dağınık.)
R)
-
S)
salavatlamak (Uğurlamak)
sandıḳacı (sendikacı)
saşduḳ (Şaşırdık)
savoluy (Sağ olun)
ses etmey (ses çıkarmayın)
seyit (Koş)
sıçıraya (Sıçrıyor.)
sıfta (siftah)
sonadan (Sonradan)
sovralıḳ (Sofralık)
söyleseya (Söylesene)
suraynan (Sırayla)
suyuynan (Su ile)
Ş)
şorda (şurada )
T)
toplaniyela (Toplanıyorlar)
töbeosun (Tövbe olsun)
tuymuna (Rastgele)
U)
ufür (üfle)
uşacuğum (Çocuğum)
Ü)
Ümük (Boğaz)
V )
vaḳıt (Vakit)
verümüsüy ? (Verir misin ?)
Y)
yağsoğutan (Yalaklık.)
yapıyala (Yapıyorlar)
yaşluluḳ (Yaşlılık)
yavıya (Yağıyor)
yelleşdile (Yerleştiler)
yerdük (yerdik)
yetişdürüyoz (yetiştiriyoruz)
yidüllēdi (yedirirdiler )
yidülledi (yedirirlerdi)
yoġ (yok)
yuğardan
Z
zatan (Zaten)
zattı (Zaten)
zattıyom (Satıyorum)
zatü (Zaten)
zelva (Öküzlerin kafasına geçirilen ,Öküz arabasını sürmesine neden olan boyunduruk.)
zerdali (Eriğin olmamış hali, gök erik ya da can erik.)
zeytinyavu (Zeytinyağı)
zoruzidi (işi gücü)
Tarkan türki çavurmuş bakasay .Kimise anamaya...
Benüm uşak deyveydi bağ. Sosyal Medya mı ne vamış, ne bilem ben. heymeteteh yıkılıya deya.
....Savoluy emme, beni karuştumay, görüşürüz galan :)
Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih
