Zonguldak Tarih editörü Hayati Yılmaz bir zamanlar Türkiye’yi kalkındıran Çatalağzı’nın kasaba zamanlarını ve lojmanlarının hikayesini anlattı.

İşte o paylaşım:

“Lojman ; bir kuruluşun, görevlilerine, işçilerine parasız ya da az bir kira karşılığı oturmaları için sağladığı sosyal konuttur.

Çatalağzı`nda 1936 yılında yapımı tamamlanan "çift taraflı" TCDD Lojmanların bu muhteşem görüntüsü hakkında bir şeyler yazmak vacip oldu.

Bugün Çatalağzı Pazar Yeri olarak bilinen beton alan daha önce ağaçlık ve toprak zemindi. Fotoğrafta da görülüyor ki; lojman yapımı sırasında, burası bahçe olarak görülse de aslında taslarla ızgara oluşturulmuş ve akabinde bu alan toprakla örtülecektir.

Bugün bodrum katları toprak altında olduğuna bakılırsa, Çatalağzı`nda bu alan en az 2 metre yükseltilmiş.1954`de Çatalağzı belediye olduktan sonra 1970`lerde pazar yeri arayışı için bu alan tercih edilmiştir.Daha önce pazar, ana caddede, kaldırımlara kurulurdu. Lojmanların bugün alt katta ki küçük pencereler, yüzeyin aşağısında kalmıştır.

TCDD lojmanlarının alt katları bazı yerlerde alt düzey işçilerin kullandığı dairelerdir. Bazıları ise kömürlük veya bodrum katı olarak kullanıldı.Fakat hepsi ayni planla ile yapilan evlerdi.

Önceden bataklık olan bu alanı düzleştirmek için de ,Hayrettin Mahallesi ile Keller Mahallesi olarak bilinen sokakların girişinden,(bizim evin hemen arka tarafı, fotoğrafta görülen sari toprak alan) Hacıoğlu Mahallesi`nden ve Kilimli Tünel ağzından alınan devasa büyüklükte toprak yığını ile olmuş.

TCDD lojmanları Zonguldak`ın da ilk beton binaları aynı zamanda.

Çatalağzı aynı zamanda merkez istasyonlarından biri olduğu için ve Karabük`ten sonra tek Depo Müdürlüğü yapılacağı yerdir.Buna göre bina sayısı her yerden daha fazla yapılmıştır.Bu yüzden demiryolu ailelerin yerleştiği önemli merkezdir.Yine aynı sebepten dolayı Demirspor Kulübü`nün kurulduğu yerdir.

Lojmanlarda oturanlar genelde dışarıdan gelen demiryolu memurlarıdır.O yüzden, lojman sakinlerinin önemli bir kısmı tayinleri çıktıkça, beldeyi terk etmiştir.Trende çalışan memur ve işçi sınıfı ise beldeden ev satın alarak buraya yerleşmişlerdir.

1970`li yıllara kadar, TCDD Çatalağzı lojmanların bahçeleri adeta cennet bahçeleri gibidir.Bu binaların etrafı rengarenk çiçekler ve gül bahçesiydi.

Çatalağzı kaldırımları hanım eli kokardı..Toprağa fasulye,mısır,soğan ekmek yerine bahçe düzenlemesi yapılır, kokulu bitkiler caddeyi adeta

hanımeli kokuları yayardı.Bu lojman sakinleri bahçe süslemesinde adeta bir biri ile yarışırdı.

Geldikleri yerden ,getirdikleri kültürler ile Çatalağzı`nın yerli halkı ile kaynaşması sonucunda beldenin kültürünü önemli derecede artırmışlardır. Çatalağzı`nda doğup büyüyenlerin anılarında mutlaka bu lojmanlarda oturan çocukluk arkadaşları vardır.

Dönemin tek aile bahçesi, Çatalağzı Gar`ın hemen yanında bulunan demiryolu bahçesidir. Vatandaşlar bu bahçeye oldukça rağbet gösterirdi.Benim çocukluğum da ise henüz evlerde televizyon yok iken tek siyah beyaz televizyon burada bulunmaktaydı. Akşamları bu yüzden adeta sinema salonu gibiydi.

Çatalağzı, hem demiryolu ile ilk kömürün buradan sevkıyatı hem de yıllara dayanan sanayide kullanılan kömürün yollandığı istasyon olması,Türkiye`nin o yıllarda en önemli santrali`nin burada kurulması, sadece Zonguldak`ın değil Türkiye`nin de gelişmesinde çok önemli bir yere sahip olmuştur.

1930`lu yıllarda Çatalağzı`na verilen önemden anlaşılıyor ki; 1948`de buraya yapılacak olan Türkiye`nin o dönem üçüncü büyük Termik Santrali`nin de daha o zamanlar planlandığına bir başka kanıttır .

Diğer kanıt ise, zaten santralin fikir babası Yüksek Elektrik Mühendisi Refik Fenmen`in 1928`de ortaya attığı fikir ve 1936 yılında yayımladığı makalesidir.

Bir Devlet projesi kasabası olan Çatalağzı; 1954`de Belediye kurulduktan sonra yani devlet elinden, politikaya geçtikten sonra giderek gerilemiştir.”