Araştırmacı yazar Hayati Yılmaz, zaman zaman Zonguldak'la ilgili yazmış olduğu araştırma yazılarıyla gündeme gelmeye devam ediyor. Yılmaz 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü dolayısıyla kadınların önemine dikkat çekerek Zonguldak'ın ilk kadın milletvekilini kaleme aldı.
Yılmaz konuya ilişkin olarak şunları yazdı;
"Osmanlı'da ilk kız okulu 1853 yılında açıldı. Dünya'da neredeyse eş zamanlı kimlik bilincinin ortaya çıkışı ile aile devleti olan Osmanlı Devleti'nde Türkçülük yükselmeye başladı.
Tarihler boyunca Türk kadını, erkeklerin yanında ön plana çıkmıştı. Birinci Dünya Savaşı ve ardından Kurtuluş Savaşı’nda da Türk kadını erkeklerle omuz omuza vatan savunmasında yer aldı.
Cumhuriyetin kurulmasından sonra 1923 yılında yapılan ilk meclis seçiminde bile, mümkün olmamasına rağmen, Kurtuluş Savaşı Kahramanı Kara Fatma gibi bazı kadınlara oy atıldı.
1930 yılına kadar kadınların seçme ve seçilme hakkı mecliste çok tartışıldı. Sonunda, 1930 yılında belediye seçimlerinde kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı. Türkiye'de ilk defa belediye başkanlığına bir kadın seçildi. İlk kadın belediye başkanı, Artvin'in Yusufeli İlçesi Belediye Başkanlığına seçilen Sadiye Hanım’dır
5 Aralık 1934’te kadınlara TBMM için seçme ve seçilme hakkı verildi.
Mustafa Kemal Atatürk aslında meclise 40 kadının girmesini istemişti ama meclis bunun 17 kadın ile sınırlı kalmasını isteyince, listeler ona göre hazırlandı.
Bizzat Mustafa Kemal'in belirlediği bazı adaylar vardı. Mesela sadece birkaç sene önce okuma yazma öğrenen Hatı Çırpan. Atatürk tarafından aday gösterildi.
İddiaya göre Mustafa Kemal'in bir gezisi sırasında, kendisine doğum tarihini sorduğunda cevabı 19 Mayıs 1919 olarak vermişti. Ayrıca eşinin Sarıkamış'da şehit olduğu ve Kurtuluş Savaşı’nda gösterdiği cesaret ve köyünde muhtar seçilmesi ile Satı Hanım, Mustafa Kemal'in dikkatini çekmişti. Yine iddiaya göre Atatürk, Satı ismini Hatı olarak değiştirmişti.
1935 yılında yapılan seçimlerde meclise giren 17 kadının çoğu yüksek tahsil görmüş, eğitimci kadınlardı. İçlerinde sadece bir doktor vardı. Zonguldaklı Fatma Memik.
Zonguldak'ın Safranbolu köyünde doğan Fatma Şakir Memik, 8 yaşında babası ile İstanbul'a göçmüş, Bezm‐i Alem Valide Sultan Kız Lisesini ve Darülfünun Tıp Fakültesi’ni bitirmişti.
Tıp Fakültesi'nden birincilikle mezun olmuş ve Heybeliada Gureba Hastanesi'nde doktorluk yapıyordu.
1935 seçimlerinde Zonguldak'ta 10 vekil aday vardı. Bunların hepsi erkekti. Zaten erkek şehrinde kadının adı siyasette geçmezdi bile. Hiçbir zamanda geçmeyecekti zaten.
13 kadın aday, memleketlerindeki örgütler tarafından belirlenmişti fakat, Atatürk’ün belirlediği 5 kadın vardı. Bu adaydan biri Fatma Mekik idi. Onun doktor olması ve meclisteki çalışmalarda sağlık komisyonlarında yer alması için seçildiği tahmin ediliyor.
Fakat Fatma Mekik'in aday yapılmasından kendisinin bile haberi yoktu. 17 kadın adayın listesi, gazetelerde yayınlandığında, gazete sütununda kendi ismini görünce çok şaşırmış ve çok heyecanlanmıştı.
Zonguldak'ta erkeklerden sıra gelmeyeceği için Atatürk onu Edirne'den aday göstermişti. Böylelikle Cumhuriyet tarihine geçecek ilk kadın milletvekilleri arasında bir Zonguldaklı kadın meclise girmiş oldu.
Bu Zonguldak için gurur verici olmasına rağmen, Fatma Mekik'in Zonguldaklı olduğu ancak yıllar sonra hatırlandı. Milletvekili olarak bölgeye geldiğinde kendisine Zonguldaklılar sevgi gösterisinde bulundu.
1936 yılında yapılan ara seçimlerde bir kadın vekil daha meclise girmesi ile kadın vekil sayısı 18'e yükseldi.
1950 yılında ise Eski Zonguldak Belediye Başkanı ve maden şirketi sahibi Maksut Çivi'nin genel seçimlerde Zonguldak milletvekili seçilmesi fakat seçim günü vefat ederek seçildiğini öğrenemeden ölmesi, kızı Edibe Sayar’ın bir sonraki seçimlerde milletvekili seçilmesine neden oldu. Böylelikle 1954 yılında Zonguldak'ı temsilen ilk defa meclise kadın milletvekili girdi. O da babasının Demokrat Partisi'nin Zonguldak teşkilatının kurucusu ve bir önceki seçimde yaşanan acı olay hatırana olmuştu. Yoksa Zonguldak’ta bir kadına, erkeklerden sıra gelmezdi.
Erkek hakimiyeti olan Zonguldak’tan çıkan bu iki kadın, Türkiye'nin modernleşmesinde önemli adımlar atmış ve çocuk ve kadın eğitimleri üzerine kanun teklifleri vermiştir. Türk kültürü ve milli şuur üzerine milliyetçi yol çizmişlerdir.
1948 yılına kadar milletvekili olan Fatma Mekik'in Erzincan Depremi sonrasında gösterdiği çaba ayrıca takdire şayandır.
Ne yazık ki; ilk kadın milletvekilimiz Fatma Mekik'in meclise girmesinden 90 yıl geçmesine rağmen, 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak belediye seçimlerinde bile Zonguldak’ta kadınlar yine geri plana atıldı. Bildiğim kadarı ile Zonguldak Belediye Başkan adayı olarak sadece bir kadın aday var. O da seçilemeyecek bir yerden.
Cumhuriyet'in kurucu partisi CHP'de bile Zonguldak'ta bu zamana kadar belediye başkanlığı için hiçbir kadın aday gösterilmedi.
Bakmayın siz 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde kutlama mesajlarına, CHP Zonguldak teşkilatının belirlediği belediye meclis üyeliğinde bile 25 adaydan sadece üçü kadın."
